Nằm lặng lẽ yên tĩnh khuất sau những tòa nhà cao tầng ở trung tâm thành phố, nhà thờ quan trọng này mênh mang vẻ đẹp thuần khiết, thanh tao. Mặc dù là tôn giáo lớn thứ hai trên thế giới, đạo Hồi không phổ biến lắm ở Việt Nam. Nhưng dù sao, đó vẫn là một mảnh ghép văn hóa lớn của Sài Gòn, bao gồm cả thánh đường diễm lệ với vô số cung bậc xanh tinh tế này.
Tuy nhiên, trước khi bước vào trong, hãy cùng tìm hiểu sơ về Hồi giáo nhé.
Đạo Hồi
Cả ba tôn giáo lớn - Do Thái giáo, Thiên Chúa giáo và Hồi giáo - đều có cùng nguồn gốc. Do Thái giáo thờ Thiên Chúa, Thiên Chúa giáo thờ Đức Chúa cha, Hồi giáo thờ thánh Allah. Dù khác tên gọi, nhưng cả ba đấng toàn năng này chỉ là một nhân vật duy nhất.
Khởi đầu, tổ phụ Abraham (Hồi giáo gọi là Ibrahim) được xem như người đầu tiên kết nối với Thiên Chúa. Ông sinh ra hai người con, Ishamel và Isaac. Con trai đầu lòng Ishamel sau này là Tổ phụ của người Ả Rập, trong khi Isaac lại là tổ phụ của người Do thái. Nguồn cội này thực tế đã gây ra nhiều xung đột trong việc sở hữu những vùng đất linh thiêng cho đến ngày nay.
Cũng chính ông Abraham xây dựng đền Kaaba ở thánh địa Mecca, địa điểm linh thiêng nhất của người Hồi giáo. Kaaba là một tảng đá lập phương đen tuyền mà cho đến nay, không ai rõ nguồn gốc hay chất liệu của nó.
Một điểm khác biệt lớn giữa Thiên Chúa giáo và Hồi giáo nằm ở việc đối với Thiên Chúa giáo, Chúa được xem là hữu hình trong khi Đấng Allah lại được người Hồi giáo mô tả vô hình, hiện hữu khắp nơi. Điều này ảnh hưởng lớn đến các kiến trúc của đền thờ Hồi giáo và ở đây cũng vậy…
Thánh đường Hồi giáo Jamia Al-Musulman
Nằm ở 66 Đông Du, Quận 1, thánh đường này được những người Ấn Độ di cư xây dựng vào năm 1935. Nhưng trong một số tài liệu của Pháp, ngôi đền đã có mặt ở đây từ 1900, trước khi được thiết kế lại như phiên bản ngày nay.
Từ bên ngoài, bạn dễ dàng bắt gặp khoảng sân lớn dành cho những buổi cầu nguyện ngoài trời. Sau đó là sắc xanh thanh lịch trên dãy cửa vòm cổ kính. Trong kinh Koran, màu xanh lá biểu tượng cho sự thanh bình của thiên đường, vì vậy sắc xanh tràn ngập khắp nơi trong cảm giác nhẹ nhàng thư thái.
Bên phải ngôi đền, một hồ nước trong vắt dành cho các tín đồ Hồi giáo thanh tẩy trước khi bước vào trong. Phụ nữ không được đặt chân vào gian chính, họ phải cầu nguyện ở căn phòng nhỏ hơn phía bên trái.
Bạn cũng dễ dàng nhìn thấy biểu tượng trăng khuyết và ngôi sao đặc trưng của Hồi giáo. Có nhiều giả thuyết về biểu tượng này, ví dụ như người Ả Rập thường băng qua sa mạc vào ban đêm, trăng và sao là hai tín hiệu Thượng Đế tạo ra để dẫn đường cho họ.
Với quan niệm Allah là đấng vô hình, người Hồi giáo không cố tưởng tượng ra hình ảnh đại diện nào để bái lạy. Vì vậy, thánh đường Jamia Al-Musulman hoàn toàn trống trải, đơn giản theo kiểu đặc trưng Hồi giáo. Sự tiết chế chi tiết này sau cùng làm nổi bật một chi tiết quan trọng khi chúng ta bước vào trong…
Người đàn ông này đang quỳ trước mihrab. Mihrab là một hốc tường, điểm nhấn kiến trúc và là biểu tượng của bất kỳ nhà thờ hay trường học Hồi giáo nào. Hốc tường này có tác dụng chỉ hướng của đền Kaaba, hắc thạch linh thiêng trên thánh địa Mecca. Trong trường hợp Việt Nam, Mecca sẽ luôn ở phía Tây. Đây là một đặc điểm quan trọng trong kiến trúc Hồi giáo nước ta, hốc tường mihrab luôn quay về hướng Tây.
Mihrab có thể đơn giản như trong hình, hoặc có nhiều hoa văn Ả Rập trang trí, khắc những dòng chữ của kinh Koran...
Bên phải mihrab luôn là minbar, chỗ ngồi của người thuyết giảng trong các buổi lễ cộng đồng Hồi giáo, một biểu tượng quyền lực. Trong trường hợp của đền Jamia Al-Musulman Sài Gòn, cả mihrab và minbar đều đơn giản, nhưng ở nhiều nhà thờ khác, chúng sẽ được thiết kế cực kỳ chi tiết, công phu.
Hai ngọn tháp của Thánh đường Jamia Al-Musulman chịu ảnh hưởng rõ nét của kiến trúc Ấn Độ, đồ sộ và vươn cao, nhưng chi tiết trang trí lại đơn giản, vừa phải. Ban đầu, tháp có tác dụng truyền tin trong cộng đồng nhưng ngày nay, các tòa nhà hiện đại xung quanh đã che phủ chúng và vì vậy, chỉ còn tác dụng trang trí.
Sau năm 1954, những người Ấn xây thánh đường Hồi giáo này trở về quê hương của họ, không còn hiện diện ở Sài Gòn. Ngày nay, đa số tín đồ quay về hướng Mecca phủ phục thường là người Chăm, Indonesia, Malaysia và các nước Hồi giáo khác.
Thành phố không thiếu những điều kỳ lạ. Nhưng đôi khi, điều kỳ lạ nhất lại là thứ hiện hữu rõ ràng ngay giữa trung tâm nhộn nhịp. Một biểu tượng nhỏ trên mái vòm, một hồ nước trong veo, muôn vàn sắc xanh thoát tục phủ khắp thánh đường — mỗi chi tiết đều mang theo câu chuyện riêng, một lát cắt văn hóa nhỏ bé, sống động. Những mảnh ghép ấy rải rác khắp thành phố này, âm thầm làm nên một Sài Gòn phong phú đa dạng, bạn chỉ cần bước chậm lại, nhìn sâu hơn vào những quen thuộc hằng ngày.
Sloth Đầu Đàn
