Đến nay, Việt Nam ghi nhận khoảng hai trăm dòng tu Công giáo với nhiều xuất xứ khác nhau: Dòng Tên theo chân các giáo sĩ Bồ Đào Nha, Dòng Đa Minh Tây Ban Nha, Dòng Augustin Ý và các dòng thuộc Pháp ở phía Bắc… Tuy nhiên, dòng nữ Mến Thánh Giá đặc biệt hơn cả. Một lịch sử thăng trầm đơn độc qua nhiều biến cố. Ngày nay ở Sài Gòn, bạn có thể nhìn thấy họ yên bình bên dòng sông lớn nhất thành phố, nơi các tòa nhà cao tầng vây kín xung quanh.
Dòng Mến Thánh Giá
Được thành lập sớm nhất ở Việt Nam tại Nam Định vào năm 1670 và sau đó là miền Nam 1671 bởi cha Lambert de la Motte, người tám năm sau đó qua đời ở tuổi 55, để lại giáo đoàn của mình qua nhiều thế kỷ gian nan. Họ lần lượt được đặt dưới sự quản lý của dòng Đa Minh ở miền Bắc, Phanxicô ở miền Nam với nhiều đời giám mục khác nhau...
Bởi vì nguồn gốc xuất phát trong nước của mình, không được các dòng tu bên ngoài bảo trợ nên đến khi nhà Nguyễn hạn chế đạo Công giáo, dòng Mến Thánh Giá dễ dàng bị tổn thương hơn bao giờ hết. Hơn ba trăm người trong số họ đã hy sinh trong giai đoạn này.
Nhìn chung, những nữ tu Việt Nam ở đây cũng bị chút bỏ rơi khi các hội dòng từ Pháp tập trung nhiều hơn vào Dòng Nữ tu Thánh Phaolô thành Chartres, Dòng Nữ tu Providence thành Portieux, Dòng Đức Mẹ Truyền giáo, Dòng Nữ tu Bác ái... trong nhiều thập niên sau đó, những dòng nữ có xuất xứ từ châu Âu.
Mãi đến khi Pháp chiếm miền Nam, gần hai trăm năm sau đó, dòng Mến Thánh Giá mới dần dần ổn định. Ngày nay, với sự có mặt ở Thái Lan, Lào, Pháp, Mĩ… sự kiên cường trước gian khó để phát triển của họ là không thể tin nổi.
Dòng tu đậm nét Á Đông
Giống như một người Việt sống chan hòa với gia đình, cộng đồng; các nữ tu ở đây cũng vậy. Bất kỳ sơ lớn tuổi nào cũng có thể giao tiếp với bạn và xưng “Dì” thay vì từ “Sơ” như trong tiếng Pháp, giản dị mộc mạc kiểu người miền Nam nói chuyện với nhau.
Mang bản sắc rất riêng biệt, những phụ nữ Á Đông dòng Mến Thánh Giá vẫn giữ các đặc quyền của mình, đảm nhận vai trò rộng rãi hơn so với nhiều dòng tu khác. Họ cai quản ngôi nhà chung, chăm sóc người bệnh, dạy học cho trẻ em, cứu trợ người nghèo… Đối với họ, cộng đồng được xem là gia đình mới.
Dòng Mến Thánh Giá Thủ Thiêm
Trải qua nhiều biến cố, dòng Mến Thánh Giá Thủ Thiêm giờ đây nằm lặng lẽ bên sông Sài Gòn. Các kiến trúc cổ kính được xây dựng dần từ năm 1927 cho đến nay trong một khuôn viên bình yên tuyệt đẹp.
Có một điều kỳ lạ là nhà nguyện Dòng Mến Thánh Giá có kiến trúc giống đến 90% so với nhà thờ Kỳ Đồng dòng Chúa Cứu Thế. Cũng các khối hình học đơn giản thanh thoát, không sử dụng bất cứ hoa văn cầu kỳ nào, đơn giản và tinh tế đến từng chi tiết.
Bên trong, với hệ thống mái đơn giản hơn so với nhà thờ Kỳ Đồng, nhưng cấu trúc lấy sáng rõ ràng mang lại khung cảnh linh thiêng ấm áp bao bọc con người phía dưới.
Vòng quanh khuôn viên, trong ánh bình minh hoặc chiều tà, các khối nhà đẹp lung linh, kín đáo đan xen lẫn vào nhau giữa sự tương phản ngoạn mục.
Dòng Mến Thánh Giá có giờ mở cửa cố định, các dì ở đây rất vui vẻ dễ gần. Xung quanh đó, rất nhiều thứ để bạn ngắm nhìn. Mọi thứ nhuốm màu bình lặng cổ tích cho dù đơn giản như chú câu cá này thôi chẳng hạn:
Đây là câu chuyện giản lược nhất có thể về một dòng tu thuần Việt, ra đời và trải qua nhiều thăng trầm gian khó trong đơn độc. Bây giờ, việc được ngập tràn trong ánh bình minh và tận hưởng những cơn gió dịu dàng từ con sông lớn nhất Sài Gòn thổi qua mỗi ngày là một phần thưởng rất nhỏ dành cho những nỗ lực của họ, những phụ nữ Á Đông kiên nhẫn đang chiêm nghiệm trên chính quê hương mình.
Bài viết có tham khảo tài liệu của Documents historiques de Amandes de la Croix - Đào Quang Toản và một số tài liệu khác
Sloth Đầu Đàn
