Đôi khi, bạn xếp hàng chỉ để mua một ly trà đào topping trứng muối. Người trước mặt đang livestream, người sau lẩm bẩm “trên TikTok nói quán này mười điểm”. Ly nước mang ra đúng đẹp: màu sắc rộn ràng, miệng rộng để lộ trứng muối vàng cam mịn, vài lát đào nghiêng nghiêng, cái nắp trong suốt để không che mất góc đẹp khi chụp ảnh.
Và rồi... bạn ngơ ngác. Quá ngọt kiểu đường hóa học, topping béo ngậy nhưng không có chiều sâu, hoàn toàn không như tưởng tượng. Bạn đã mua một ly nước không ngon vì đoạn clip ba mươi giây rất ngon.
Những review rộng rãi
Có một trang web của Nhật tên là Tabelog, nơi người ta đánh giá các quán ăn theo hệ 5 sao. Nhưng bạn không thể thấy số sao đầy đủ đó, bầu trời lác đác chỉ 3.5 thôi đã được coi là “rất ngon”, 4 ngôi sao rất hiếm.
Người Nhật không cho 5 sao dễ dàng, bởi với họ, 5 là sự hoàn hảo. Lỡ ngày mai ăn ở quán nào đó ngon hơn thì sao? Đánh giá với người Nhật không phải là “tặng điểm khích lệ”, mà là cách phân biệt rõ ràng giữa ngon, rất ngon và xuất sắc. Một sự cẩn trọng kỳ công và đầy khiêm tốn. Chủ quán cũng không giận – họ nhìn những vì tinh tú ít ỏi để phấn đấu.
Trong khi đó, một quán ăn mới mở của chúng ta chỉ cần vài clip “chấm 10 điểm”, vài câu “trời ơi đáng bay từ Hà Nội vào Sài Gòn để ăn”, thế là đông nghẹt. Nhưng thử mới biết, ước gì đừng bay.
Vị giác thật và vị giác mạng
Hiếm có món ăn nào hợp với tất cả mọi người. Nếu có, đó là những quán thực sự đông khách suốt nhiều năm - và như thế, không nhiều.
Khẩu vị là một bản phối phức tạp: ký ức tuổi thơ, vùng miền, môi trường sống, thói quen gia đình… Người Sài Gòn có thể khen bún bò Huế “ngon hơn Huế”, còn người Huế chắc chắn không đồng ý. Người Hà Nội chê phở Sài Gòn ngọt, người miền Nam lại không hiểu sao phở Hà Nội cứ phải ít nước, không rau. Khẩu vị chúng ta đôi khi riêng tư như dấu vân tay.
Không thể trách những người làm review. Càng không nên trách quán. Chỉ là chúng ta ít đánh giá lại câu “thật sự recommend nha”. Trong thời điểm “kinh tế buồn này”, bạn cần cẩn thận với tất cả những lời có cánh.
Làm thế nào để tìm một review đáng tin cậy?
Thế giới chia làm ba loại người:
– Người có khẩu vị tốt và biết miêu tả.
– Người có khẩu vị tốt nhưng không biết miêu tả.
– Và người… ăn gì cũng khen, nhưng đam mê review.
Để nhận biết một review đáng nghi ngại, hãy để ý:
Những từ như “ngon xuất sắc”, “ngon điên đảo”, “không thử tiếc cả thanh xuân”… thường là dấu hiệu cảnh báo; quán trong clip đông đúc, nhưng tới nơi lại vắng hoe; cùng một món, nhiều người nói giống nhau, cùng một lời thoại.
Và những thứ… vô lý:
Miếng bò được miêu tả “mềm tan trong miệng” nhưng clip cắt ba nhát mới đứt; nhà hàng omakase “giá hạt dẻ”; món “ngon xỉu” mà người quay clip… chưa kịp ăn đã gật gù.
Ngược lại, một số chuyên gia review rất tốt, những người có khẩu vị trời phú và khả năng miêu tả. Ở họ, bạn tìm thấy những hướng dẫn kỹ càng về độ mặn nhạt, giòn hay mềm, những so sánh cụ thể kiểu như “không béo bằng món X nhưng thơm hơn món Y”. Họ cũng thẳng thắn thừa nhận “cá nhân mình không thích vị này nhưng bạn nào mê ngọt sẽ khoái…” chẳng hạn. Quan trọng nhất là họ cung cấp cho bạn một hình dung rõ ràng về món ăn mà không che lấp nó bằng những từ ngữ choáng ngợp: siêu đỉnh, hot rần rần, ngon xỉu lên xỉu xuống…
Ngon thật sự không cần phải giật tít
Không có món ngon nào làm bạn phải xỉu cả.
Không có gì sai khi xem review và bị thuyết phục. Bạn có thể thất vọng vì một nhà hàng nào đó, nhưng tuyệt vọng thì nên tránh.
Đôi khi, món ăn thật sự ngon lại được tìm thấy ngoài luồng dữ liệu. Sự tinh tế xuất hiện khắp nơi. Đó có thể là tô phở không ai quay clip, tô mì không ai đánh giá 5 sao, nhưng sáng nào đi ngang cũng thấy bác tài xế ngồi ăn chậm rãi và trầm ngâm. Không đáng để đăng story, nhưng đáng để lưu ý.
Nếu muốn review, bạn hãy như người Nhật trên trang Tabelog, họ hiếm khi chấm 5 sao. Với họ, món ăn hoàn hảo là thứ còn chưa xuất hiện. Họ giữ lại ngôi sao sau cùng vì biết rằng vị giác không cần vội vã, càng không nên bị ai đó gói gọn trong một lời khen gấp gáp.
Sloth Đầu Đàn
