Ai trong chúng ta cũng từng trải qua một lần bị thầy cô hay ba mẹ hỏi “Em không thấy xấu hổ sao?” hoặc “Con làm vậy mà không xấu hổ à?”.
Sau này lớn lên, câu hỏi này trở nên rất nặng nề. Tuy nhiên, một số ít trong chúng ta trưởng thành, hiểu tất cả, cái gì cũng biết, chỉ xấu hổ là không.
Xấu hổ
Đó là tâm trạng của người muốn chui xuống gầm bàn, rúc đầu vào mặt đất trước sự phán xét của mọi người. Kiểu như bạn cần một nơi trú ẩn, chạy trốn khỏi vấn đề tồi tệ mình đã gây ra.
Xấu hổ là cảm giác sơ khai để tổ tiên chúng ta sống hòa nhập cộng đồng. Ít nhất trong các cuộc săn bắt, bạn biết nên chia đều mọi thứ chứ không phải lần nào cũng tìm cách vác hai cái đùi heo khệ nệ mang về.
Có người không biết xấu hổ không?
Luôn có vài người sẽ vác đùi heo về.
Cơ bản, xấu hổ giống như quang phổ, chúng ta ở đầu này hay đầu kia. Một số người đứng dậy phát biểu trước đông người đã xấu hổ, run rẩy. Số khác lại có siêu năng lực đến nỗi hầu như khỏa thân ra đường vẫn cười toe toét. Điển hình, các nhân vật tai to mặt lớn trên báo chí khi bị phát hiện vào nhà nghỉ với vợ người khác thường sáng tạo ra nhiều kiểu lý do như: đặt cọc mua đất, hỏi thăm sức khỏe… Không có gì sai nhưng ai lại vào nhà nghỉ làm thế bao giờ.
Mặc dù những người tự nuôi dưỡng cho mình khả năng phục hồi ấn tượng kia sách vở thường gọi “vô liêm sỉ”, nhưng khoa học lại xét các trường hợp này như một loại bệnh tâm thần. Bệnh lý đó gây ra sự tự tin cực độ, ít lo lắng và sau cùng góp phần vào việc hạ thấp mức độ xấu hổ của chúng ta.
Có một nghiên cứu nói rằng những người được cho là vô liêm sỉ thích thú với sự vô liêm sỉ của mình khi người khác biết đến điều đó. Thật ấn tượng.
Xấu hổ cũng thay đổi
Nhiều năm trước, bạn không mặc áo ngực ra đường, đó là chuyện cực dị. Tuy nhiên ngày nay, việc đeo hai mảnh vải nhỏ để cứu mạng người khác đôi khi không còn ý nghĩa nữa.
Chúng ta đang ở giai đoạn sự nổi tiếng hoặc “gây ấn tượng” được chú trọng, vì vậy không có gì ngạc nhiên khi những anh trai mạnh dạn xuất hiện với chiếc quần bé xíu để được chú ý trên mạng xã hội. Hoặc các hot girl nặn óc phát biểu vài câu ngu ngốc nhất có thể sau khi đã thử hết các cách khoe thân. Xấu hổ gì nữa tầm này.
Dù vậy, trong thời đại mà sự chỉ trích khắc nghiệt trên mạng diễn ra thường xuyên với hành vi đôi khi rất nhẹ nhàng - việc những cá nhân không hề hấn trước sự lăng mạ đó rõ ràng là phi thường.
Tóm lại, thật tiếc khi ranh giới của sự xấu hổ bị xê dịch quá nhiều. Thay vì trốn chạy và đè bẹp cảm giác đó, hãy nhìn nhận một cách tích cực. Xấu hổ ngăn chúng ta không làm chuyện này hay chuyện kia, đánh giá lại mọi thứ. Cuối cùng, mỗi người đều có giới hạn của mình. Dù sao cũng phải cảm thấy xấu hổ chứ? Phải có điều gì dừng bạn lại trước khi bạn định khỏa thân livestream chứ?
Sloth Đầu Đàn
