Nếu sống ở đây, mỗi chiều Chủ Nhật, bạn đi bộ bên bờ sông phản chiếu ánh mặt trời dìu dịu, và rồi tiếng chuông ngân lên trong trẻo phía trước, lan rộng trên mặt nước hiền hòa. Những bước chân tiếp theo đưa bạn dừng trước các bậc thềm cũ kỹ, nhìn lên một khung cảnh cổ tích tỉ mỉ khó tin.
Nhà thờ Cái Bè
Về cơ bản, khi mang một tôn giáo kỳ lạ từ nơi khác đến vùng đất chịu nhiều ảnh hưởng của Nho giáo, Phật giáo, bạn sẽ khó được chào đón. Mặc dù các cha xứ tách biệt với chính quyền Pháp, nhưng người dân miền Tây gộp chung họ lại với nhau. Thực tế, lúc này ở Cái Bè - Mỹ Tho có rất nhiều trang trại thuộc về người nước ngoài với tổng diện tích lên đến hơn 13 ngàn hecta.
Trong lúc truyền đạo, các vị giáo sỹ nhận xét: “Khi mùa màng thất bát, người nông dân An Nam buồn bã u ám, khó mà xin được gì từ họ; trẻ em bỏ học, các Kitô hữu không tham dự lễ Chủ Nhật nữa”. Thật ra, không đến nỗi khó hiểu lắm khi đất đai bị thu hẹp, mùa màng thảm hại, thật khó để có tâm trạng đi lễ nhà thờ, chứ chưa nói đến việc đóng góp thêm. Bản thân các cha xứ cũng hiểu rằng một phần khó khăn của họ đến từ “chính cái ác của người Pháp”.
Trải qua nhiều thập kỷ nhẫn nại, mở trường học, trạm xá, chữa bệnh… Đặc biệt, việc ra tận Côn Đảo chỉ để truyền đạo và nâng đỡ tinh thần cho những người tù sắp bị xử tử, thực hiện các nghi thức được cho rằng sẽ giúp đỡ linh hồn của họ… Vô số việc làm này sau cùng cũng chinh phục được những người nông dân An Nam thỉnh thoảng mất mùa.
Trong báo cáo gửi về Pháp, một phó Tổng giám mục nói về sự nhẹ nhõm khi vào năm 1927, tiếng kêu căm thù “Đả đảo người Cơ Đốc giáo” đã được thay thế bằng “Đả đảo người châu Âu”.
Nhà thờ Cái Bè là một trong những công trình như vậy. Nó được xây nên bởi một cha xứ người Đức tên Adolphe Keller và phụ tá Bar. Cha Bar từng làm việc với kiến trúc sư cây nhà lá vườn Boutier, người thiết kế nhà thờ Huyện Sỹ. Bản thân cha Adolphe Keller cũng đã ở Cái Bè từ năm 1913 cho đến lúc ông mất vào năm 1946.
Dù sao, với những người nông dân tính tình đôi khi thay đổi theo mùa màng, công trình như thêu hoa dệt gấm bên bờ sông này hoàn toàn chữa lành họ. Một ngôi nhà cộng rực sáng như thể được tạo ra từ các đường kim mũi chỉ.
Sự kết hợp hoàn mỹ của các trường phái kiến trúc
Đây có thể là nhà thờ kỳ lạ nhất ở miền Nam khi bạn bắt gặp nhiều trường phái kiến trúc trên cùng một thiết kế. Những cửa vòm romanesque nằm trên cấu trúc gothic cao vút, kết hợp cùng vô số chi tiết trang trí điệu đà kiểu Baroque được làm nhẹ nhàng, mềm mại đi.
Những Fleuron đặc trưng gothic này ít được sử dụng trong công trình ở Việt Nam. Nhưng bạn có thể thấy chúng được lặp lại khá nhiều trên nhà thờ Cái Bè. Việc phóng hoa lá lên một tỉ lệ ấn tượng giúp các khối lớn trở nên mềm mại, cổ điển hơn.
Có thể nói, điều làm bạn say mê nhất ở nhà thờ này chính là chi tiết. Quá nhiều thứ để chúng ta phải dừng lại quan sát kỹ lưỡng. Và cần phải lặp lại lần nữa, đây không phải một kiến trúc đơn thuần - có ai đó đã thêu hoa dệt gấm khắp nơi.
Vẻ đẹp réo rắt sinh động này là để dẫn bạn vào trong, nơi không gian trang nghiêm vút lên cao vừa chuẩn bị xong một bất ngờ.
Mái vòm gothic cổ kính, vẻ mềm mại của các cung tròn romanesque, các thức cột trải dài mang theo dãy hoa văn nhất quán... Dường như chúng ta đang ở trong một nhà thờ La Mã vào thế kỷ 13.
Nhà thờ Cái Bè rực rỡ bên một nhánh sông Mekong. Vẻ đẹp này làm chúng ta, những người ở Sài Gòn phải ganh tỵ. Nhưng dù sao, khi trở về bối cảnh gần trăm năm trước, đây đúng là món quà vô giá mà những người nông dân Tiền Giang có thể nhận được vào Chủ Nhật hàng tuần. Họ bước chậm qua dãy đăng-ten xinh xắn dài theo hàng cột lớn, mở các dây ren trên mỗi khung cửa, nhìn ngắm chiếc nơ fleuron trên cao… Và sau cùng đặt chân đến với cộng đồng ấm áp thú vị sẽ an ủi mình, ít nhất để vượt qua những vụ mùa không như ý.
Bài viết có sử dụng tư liệu của:
Bulletin série 1 n° 1917
Sloth Đầu Đàn
