Chúng xuất hiện khắp nơi, vùng quê cho đến thành thị, một thời tích cực tham gia vào chiến tranh miền Nam rồi sau đó về hưu, làm công tác dân sự. Nhưng đầu tiên, hãy nói đến quê quán của các ô lưới này.
“Hàng rào lốc xoáy” hay “hàng rào mắt xích”
Không giống như cách gọi tên của người Việt, thế giới dùng từ “Hàng rào lốc xoáy” (cyclone fence) hay “hàng rào mắt xích” (chain link fence). Lưới kim loại này được một người Anh tên Charles Barnard làm ra dựa trên kỹ thuật dệt vải, những sợi thép thay thế cho sợi len. Tuy nhiên, người Mĩ phát hiện đây là cơ hội quá lớn, họ mua bản quyền và thương mại hóa nó.
Với những lời quảng cáo có cánh như “Một hàng rào thân thiện, thiết lập ranh giới bằng sự tinh tế và vẻ đẹp trường tồn…”, các công ty Mĩ đã không ngừng cải tiến loại lưới thép này, đưa chúng ra vô số thị trường. Và chính trong hành trình đi khắp thế giới đó, khi đến Việt Nam, loại lưới thép này đã được đặt cho một cái tên hoàn toàn khác, khai sinh từ khói lửa chiến tranh.
Lưới B40 và lưới mắt cáo
Trong khi phía Bắc thường dùng từ “lưới mắt cáo”, một kiểu miêu tả hình dáng của các ô hình thoi. Miền Nam gọi đây là “lưới B40”, cái tên liên quan đến câu chuyện lịch sử.
Vào năm 1969, khi quân đội Mĩ sử dụng nhiều loại xe tăng, thiết giáp vận chuyển bộ binh trong chiến tranh miền Nam, họ cũng đối mặt với sự tấn công dữ dội của loại súng phóng lựu B40 có nguồn gốc Liên Xô. Trước sức công phá khủng khiếp từ loại vũ khí này, những người lính Mỹ đã phải tìm đến giải pháp ứng biến đầy tuyệt vọng nhưng sau cùng phát huy tác dụng: dùng tấm hàng rào dân sự để quây quanh trong lúc dừng ở vùng chiến sự. Hàng rào này giúp ngăn quả đạn lại và phát nổ trên đó trước khi xuyên thủng xe.
Cuộc chiến đã kết thúc nhưng cái tên vẫn còn. Ngày nay, chúng ta gọi đó là lưới B40.
Huyền thoại còn mãi
Lưới B40 vẫn phổ biến khắp thế giới. Thỉnh thoảng người ta lại cấp thêm các bằng sáng chế liên quan đến nó như thay đổi thanh nẹp, sử dụng chất liệu mới… Sự tiện dụng, độ bền và giá thành khiến loại lưới từ thế kỷ 19 này chưa bao giờ lỗi thời. Ngày nay, chúng quây quanh các trang trại, trường đua xe cho đến lồng MMA bát giác…
Ở Việt Nam, trong lúc chắn trước xe tăng, lưới B40 cũng bảo vệ vườn tược, chuồng gà, chuồng chó… mặc dù những con vật này chưa bao giờ là mục tiêu.
Sau khi chiến tranh kết thúc, tấm lưới… cũng hưu chiến theo, chỉ còn phụ trách công tác dân sự ở các sân tennis, pickleball… Người Việt giờ đây cũng chuộng sự riêng tư hơn, họ sử dụng các loại tường rào kín đáo. Tuy nhiên, lưới B40 vẫn còn xuất hiện đâu đó. Ở trên các ô nhỏ hình thoi, những dây leo xanh tươi bám lên, hoa nở, cây cỏ um tùm phía sau… không còn quả đạn nào vướng lại.
Dù chỉ là tấm lưới bình thường đã đi khắp nơi trên thế giới, vô tình lạc vào Việt Nam. Nhưng tại đây, bỗng nhiên nó mang cái tên khác, kịch tính khác. Dù sao, câu chuyện cũng đủ ly kỳ khi trải dài từ chiến tranh đến hòa bình, từ quả đạn pháo cho đến quả banh tennis mắc lại bên trên và sau cùng là các ký tự B40 bí hiểm làm tò mò cho bất cứ ai.
Sloth Đầu Đàn
