Trước tiên, hãy nhìn vào các chi tiết này. Bạn có thể gọi nó là modernist, art deco hoặc cả hai. Những bức tường, hàng cột mảnh mai, mái nghiêng... luôn phảng phất chút thời trang, chút cổ điển, nét điệu đà dưới ánh nắng ban mai. Một vẻ đẹp kiêu kỳ trầm lắng.
Ngày nay, cái tên "Làng đại học" thường bị nhầm lẫn với một làng khác mới hơn, to lớn hơn. Tuy nhiên, với những người từng sống ở Thủ Đức, đây vẫn là ngôi làng đích thực.
Làng đại học Thủ Đức và giấc mơ dang dở
Được quy hoạch, thiết kế bởi hai kiến trúc sư nổi tiếng là Ngô Viết Thụ và Lê Văn Lắm, “Làng đại học” nằm trong một kế hoạch lớn, dài hơi ở miền Nam vào những năm thập niên 1960 - 1970. Lúc bấy giờ, hội nghị hòa bình đang diễn ra ở Paris. Để chuẩn bị cho việc kết thúc chiến tranh, những người lính trẻ trở về từ chiến trường học tập, tái hòa nhập cộng đồng, làng đại học Thủ Đức ra đời cùng với trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật ngày nay. Tuy nhiên, lịch sử lại có quyết định khác của mình và sau cùng, kế hoạch đó không diễn ra.
Dù giấc mơ hòa bình và những ý định tương lai đều tan vỡ, nhưng con người vẫn kịp để lại thông điệp lớn lao của mình. Đây là khu vực có tên kỳ lạ nhất thành phố vẫn còn được giữ cho đến nay. Những con đường theo trục dọc sẽ được đặt theo các giá trị nhân loại hướng đến như: Hòa Bình, Bác Ái, Thống Nhất, Đoàn Kết… Trục ngang mang tên các bậc trí tuệ khai sáng, gần với giáo dục: Einstein, Khổng Tử, Hồng Đức, Hàn Thuyên… Mỗi con đường đều đầy các cây cổ thụ lớn xanh mát.
Vẻ đẹp bị lãng quên
Thật khó xác định tình trạng của những ngôi nhà ở đây. Đầu tiên, chúng được cấp cho các giáo sư đại học, những nhân viên thuộc khối giáo dục. Mỗi căn nằm trải dài trên diện tích rất lớn gồm nhà chính, nhà phụ, vườn cây, thậm chí nhiều căn còn có cả hồ bơi…
Trong những năm thập niên 90, khi kinh tế còn khó khăn, đa số hồ bơi được dùng để trồng... rau muống. Tiếp theo nữa là thập niên bùng nổ của các quán cà phê ở Làng đại học, hồ bơi bị san lấp, các khối kiến trúc cơ bản bị đập bỏ hoặc bồi đắp sai lệch hẳn cấu trúc ban đầu. Đến nay, nhiều quán cà phê rút đi và một số biệt thự đẹp đẽ này hoang tàn cho đến nay.
Nhiều chủ quán cà phê luôn muốn để lại dấu ấn của mình thay vì giữ nguyên hiện trạng vốn đã đủ đẹp của ngôi nhà. Họ xây thêm mái giả, biến các bức tường thành khu rừng xi măng, cột vuông được đắp thành tròn… Tuy nhiên, vài người ít ỏi có chút tôn trọng với cảnh quan ban đầu. Giống như ngôi nhà này chẳng hạn, sau đó bạn sẽ được thư giãn trong một không gian gần nguyên bản của Làng đại học.
Vẻ đẹp hòa bình
Dù vậy, nhiều ngôi nhà vẫn được bảo quản rất tốt. Chúng thuộc sở hữu tư nhân hoặc các tổ chức nhà nước, vì vậy mọi thứ chỉn chu, sạch sẽ. Ở đây, bạn bắt gặp vẻ đẹp tự nhiên bừng sáng và câu hỏi vì sao các khối hình học cơ bản lại có thể điệu đà đến thế.
Các kiến trúc này đều không có gì phức tạp, đường nét và mặt phẳng đặt cạnh nhau thay đổi đột ngột theo kiểu lập thể. Kết hợp với những tia nắng mặt trời cuối cùng luôn kết thúc ở rìa của cấu trúc, bạn có được một ngôi nhà sống động, xinh xắn mà vẫn giữ được vẻ an nhiên, tĩnh tại.
Vẻ đẹp của những ngôi nhà trải dài theo các con nhỏ trong Làng đại học một phần đến từ cảnh quan xung quanh. Chúng được dành cho khoảng sân và lượng cây xanh bao bọc khá lớn. Vì vậy, sự thanh thoát thoắt ẩn thoắt hiện sau các tán lá càng lôi cuốn chúng ta, kiểu như vẻ đẹp nơi ít người nhìn thấy mới là vẻ đẹp đích thực.
Đâu đó ở Sài Gòn, bạn vẫn còn những kho báu chưa được khám phá. Làng đại học Thủ Đức là một trong số đó. Mặc dù có nhiều thứ không thể nguyên vẹn, nhưng chúng ta còn hàng cây, con đường rợp bóng mát, nhưng ngôi nhà tĩnh mịch tỏa sáng... Và một câu chuyện đủ đẹp khi bạn vô tình nhìn lên tấm bảng xanh xanh và thấy mình đang ở trên đường Hòa Bình, Bác Ái, Đoàn Kết, Thống Nhất...
Sloth Đầu Đàn
