Thực tế hiện nay, nếu bạn tốt nghiệp trường Y sau sáu năm đằng đẵng, những gì bạn nói về dinh dưỡng sẽ chẳng ai quan tâm. Nếu bạn đẹp và có bằng Y, mọi người mới bắt đầu đọc. Còn bạn chỉ đẹp mà không học Y thì sao? Kết quả thu được thậm chí vẫn tốt hơn.
Trong thời đại này, màn hình điện thoại dường như quan trọng hơn tấm bằng vất vả treo trên tường. Sức mạnh đã chuyển đột ngột từ khoa học sang mức độ nổi tiếng một cách quyết liệt.
Những người nổi tiếng đang làm gì?
Một báo cáo từ Asia KOL cho biết chỉ trong năm ngoái ở Việt Nam, 77% người tiêu dùng trực tuyến đã mua sản phẩm dựa vào lời giới thiệu đầy sáng tạo của các KOL. Ngân sách marketing cho họ dự kiến lên đến gần 100 triệu USD trong năm nay. Mặc dù số lượng người nổi tiếng bị tiêu hao chút đỉnh do các quyết định khách quan của pháp luật và vũ trụ, nhưng số tiền khủng kia vẫn đủ sức nói lên cán cân đang nghiêng về đâu.
Dù sao, để khách quan hơn, hãy nhìn vào hai KOL nổi tiếng ở nước ngoài này, một người có hơn 600 ngàn lượt theo dõi còn người còn lại đạt 50 triệu.
KOL đầu tiên đang đọc quyển sách có tựa đề "Ngàn mặt trời rực rỡ" và mỉm cười như mặt trời. KOL bên phải đọc “Nhật ký cô gái trẻ” và cũng nở nụ cười tích cực. Quyển sách thứ nhất nói về bi kịch của một cô gái trong thế giới Hồi giáo khắc nghiệt. Quyển thứ hai buồn bã hơn, nhân vật chính chết ở tuổi 15 trong thời kỳ Đức Quốc xã chiếm đóng. Đến đây, có lẽ những nụ cười trên là do cơ địa, hoặc nguyên nhân làm con người cười hoàn toàn khác nhau.
Dù sao, quyển sách chỉ là đạo cụ. Nhưng cách bạn diễn với đạo cụ cũng nói lên một số vấn đề.
Người có ảnh hưởng và chuyên gia
Bữa ăn trưa với Warren Buffet được đấu giá vào năm 2022 đạt con số 19 triệu USD. Từ đó đến nay ông… không ăn nữa.
Số tiền khủng này được trả cho trí tuệ của Warren Buffet và còn bởi vì ông không rảnh đến nỗi ai mời cũng đi ăn. Những người sở hữu khả năng lớn đến mấy đều phải làm việc cật lực mới đạt được thành công. Nếu “nhà thông thái vùng Omaha” tiệc tùng, tham gia showbiz, livestream khắp chốn… ông ấy chắc chắn không đủ thời gian xây dựng đế chế hùng mạnh như hiện nay. Dù vậy, Warren Buffet tính phí bạn triệu đô cho bữa ăn trưa, trong khi những nhà sáng tạo nội dung trên TikTok lại cung cấp lời khuyên tài chính miễn phí. Phải tìm đến ai?
Tương tự, ở bệnh viện, các bác sĩ làm đủ loại xét nghiệm, hội chẩn và đưa ra kết luận mất vài ngày, so với một người có ảnh hưởng trả lời câu hỏi của bạn ngay lập tức. Nên tin ai?
Đây không chỉ là vấn đề về mạng xã hội so với chuyên gia. Đây là những gì xảy ra khi kiến thức chuyên môn trở nên xa vời, khó tiếp cận và mọi người bắt đầu hình thành thói quen tìm kiếm sự giúp đỡ ở nơi dễ dàng hơn.
Thực tế là… không có nơi dễ dàng
Ai cũng phải sống. Người ta không thể cung cấp lời khuyên hay livestream miễn phí cho bạn xem mãi được. Việc này mất thời gian như Warren Buffet đi ăn trưa. Nếu một người giỏi khuyên, họ sẽ tìm cách kiếm tiền từ việc khuyên. Người giỏi ăn nói, livestream sau cùng sẽ livestream bán… đủ thứ.
Thực tế, bạn chỉ biết hầu hết dự án của một nhà đầu tư nổi tiếng đều thất bại sau khi ông bị bắt. Tương tự, mọi người cũng chỉ biết những sản phẩm sức khỏe mình ăn vào không… khỏe lắm khi các KOL bán chúng bị bắt như nhà đầu tư. Trước đó, mọi thứ đều lung linh tuyệt đẹp. Hãy nhìn vào hai người đọc sách bên trên. Sự nổi tiếng là kho báu họ cần chăm sóc, chứ không phải việc tìm hiểu cặn kẽ quyển sách hay xem thành phần hóa học những thứ bạn sẽ mua.
Câu hỏi nằm ở chúng ta: Tại sao bạn lại chữa bệnh theo phương pháp của một nhà sáng tạo nội dung chứ không phải bác sĩ, tại sao bạn nuôi dạy con theo cách người mẹ khác chỉ vì cô ấy có nhiều người theo dõi?
Vũ trụ tuân theo định luật Entropy, có nghĩa là mọi thứ phải đi đến hỗn loạn, thế giới xung quanh sẽ bất định hơn. Vấn đề nằm ở việc chúng ta biết đến đâu. Những gì xảy ra trên mạng xã hội luôn vô tình định hướng bạn, nhưng bạn phải có hướng của chính mình. Giống như ai đó bị bắt là lỗi của họ, tuy nhiên phần của chúng ta là đã để cho việc mình bị thuyết phục trở nên quá dễ dàng.
Làn sóng chuyển giao sức mạnh chắc chắn vẫn tiếp diễn. Kiến thức chuyên môn và khoa học sẽ tiếp tục lu mờ trước sự nổi tiếng. Thật khó mà biết được mọi thứ sẽ đi đến đâu, ai sẽ chiến thắng? Dù sao, kết thúc tốt đẹp nhất vẫn là chuyển giao về phía chúng ta, những người đủ sức cân nhắc trước khi đưa ra quyết định. Để sau cùng mỗi sáng thức dậy, không có ai bị bắt nữa và bạn cũng không phải ngỡ ngàng vì mình đã ăn hay mua thứ ngớ ngẩn nào đó trong những khoảnh khắc đầy cảm xúc.
Sloth Đầu Đàn
