Hằng ngày, rất nhiều người thức dậy với tiếng “bành mì nóng, bánh mì đặc ruột” lặp lại liên tục, sau đó đến công ty trong còi xe inh ỏi, quán ăn sáng í ới giọng cô phục vụ, đồng nghiệp cười ha hả xung quanh, tối vừa về đầu ngõ đã nghe hàng xóm tâm sự qua chiếc loa thùng…
Có phải người Việt là một trong các dân tộc ồn ào nhất thế giới hay không? Tại sao chúng ta ồn ào đến vậy?
Văn hóa chuộng niềm vui
Nhìn chung, đối với người Việt, yên tĩnh không phải lúc nào cũng tốt. Nhiều trường hợp tiếng ồn đồng nghĩa với niềm vui, may mắn và sức sống. Kiểu như đám cưới cần náo nhiệt, “Năm anh em trên một chiếc xe tăng” được biểu diễn ầm ĩ bởi hàng chục anh em khác, MC lâu lâu lại hô lớn: “Quẩy lên đi các bạn ơi…”.
Tất nhiên, đám tang ngược lại, khách khứa không nên “quẩy lên” nhưng kèn trống giữ cho mọi thứ không quá trầm lặng, đìu hiu cho dù có ai đó vừa qua đời. Đôi lúc, ở vài vùng miền còn có cả múa lân, ca nhạc…
Tiếng ồn quan trọng như thế đấy. Một quán ăn im ắng bị cho là buồn tẻ, ế ẩm, không có không khí ẩm thực…
Chúng ta sinh ra, lớn lên và chết đi trong những âm thanh sôi động.
Ăn to, nói lớn
Từ nhỏ, bạn đã được dạy nói to, rõ ràng đại diện cho sự trung thực, mạnh mẽ và đôi khi là sức khỏe. Đáng tiếc, khi lớn lên, một số chúng ta có thể quá khỏe, vượt sức chịu đựng của nhiều người. Tuy nhiên, nói nhỏ thường bị mô tả là lí nhí, thều thào… các tính từ tiêu cực.
Nói to là do môi trường
Hãy thử vào các quán ăn gia truyền nổi tiếng. Đó là một thử thách cho những người quyết giữ sự thanh tao nhỏ nhẹ. Trong một môi trường mà đầu bếp, người nhận yêu cầu, người ăn… đều phải hét lên, sau cùng từ lúc nào không biết, bạn phát hiện ra rằng mình cuối cùng cũng… hét lên.
Chuyện này diễn ra tương tự trong những khu chợ truyền thống, người ta truyền tin cho nhau bằng cách… hét lên.
Nói to là do… cơ địa
Có sự khác biệt địa hình nhỏ: giọng phía Bắc thường vang hơn so với miền Trung hoặc Nam. Chính đặc trưng của tiếng Việt, đặc biệt phương ngữ phía Bắc với sáu thanh điệu đầy đủ, rõ nét, đòi hỏi người nói phải liên tục điều chỉnh cao độ, tạo ra dòng âm thanh có âm vực rộng, dễ bị cảm nhận là "vang hơn" hoặc "to hơn". Nhưng đây cũng là lý do mọi người nhìn nhận giọng Bắc chuẩn hơn.
Thêm một thú vị nho nhỏ. Nếu quan sát kỹ, bạn sẽ thấy cho dù cô gái Bắc nào đó có chất giọng mạnh và vang đi chăng nữa, khi chuyển sang nói tiếng Anh, cô ấy bỗng nhiên khác hẳn. Mọi thứ nhẹ nhàng, uyển chuyển, du dương hơn. Dường như thay đổi ngôn ngữ, cô ấy không chỉ biến hóa âm lượng mà còn cả phong cách nữa.
Một khác biệt văn hóa nữa có thể liên quan đến cơ địa, đó là việc người Việt thường thông cảm cho những đứa bé ồn ào. Điều này khác hẳn phương Tây khi ba mẹ thường được kỳ vọng phải kiểm soát con cái nơi công cộng để đảm bảo không gian chung. Ở Việt Nam, trẻ con ít bị phán xét khi khóc lóc, vòi vĩnh trên xe buýt, tàu điện, thang máy… Sau này, những đứa bé đó lớn lên…
Chúng ta là ai trong tiếng ồn này?
Điều đó phụ thuộc vào góc nhìn. Nếu ở Nhật, sẽ không có ai hét lên ồn ào: “Gạt chống xe!” ngoài đường khi bạn quên, họ cũng không quan tâm chuyện xảy ra tiếp theo sau đó.
Dù chúng ta có thể không phát minh ra karaoke thật, nhưng đã tìm được cách đem nó đi khắp mọi nơi – từ bãi biển, đám cưới, đám giỗ, sinh nhật cho đến mỗi dịp cuối tuần vào lúc mười giờ tối.
Sự ồn ào của người Việt có thể không chỉ đến từ giọng nói, loa thùng hay còi xe, mà còn đến từ cách chung sống với nhau: náo nhiệt, rộn ràng, sẵn sàng chia sẻ cảm xúc… dù người khác có muốn hay không. Nó có thể minh chứng cho sự gần gũi và phóng khoáng, hoặc cũng có thể là lý do chúng ta phải đau đầu.
Nếu phải chọn giữa một cuộc đời ồn ào chan chứa, hay một cuộc sống yên lặng và lạnh lùng – người Việt chắc đã chọn xong từ lâu. Nhưng chọn rồi… không có nghĩa là không cần điều chỉnh. Và dù mỗi người một ngưỡng chịu đựng tiếng ồn khác nhau, có lẽ đã đến lúc ta học cách “vặn nhỏ” đôi chút cho phù hợp với từng khung giờ, từng không gian và từng nhóm người. Không phải để trở thành ai khác, mà chỉ để… dễ thở hơn.
Cuộc sống ở một nơi mọi người cùng nhau im lặng, thì thầm khe khẽ… chắc chắn không phải Việt Nam. Vì vậy, Việt Nam có thể ồn ào, nhưng nên là kiểu ồn ào… có tâm.
Sloth Đầu Đàn
