Ngày nay, mọi người đã quen với chuyến xe buýt chạy ầm ầm trên đường, hành khách phải ba chân bốn cẳng phóng lên khi xe vào trạm và những bác tài nóng tính. Khi tốc độ của cuộc sống hiện đại được đẩy lên cao, chiếc xe lam cổ điển thiền định lui vào dĩ vãng. Tất cả chỉ còn nằm trong câu chuyện…
Đi xe lam
Vào những thập niên 1980, 1900, có nhiều bến xe lam khắp Sài Gòn. Chiếc Lambro 550 với con số phía sau hàm ý khối lượng xe có thể mang chứ không phải sức mạnh động cơ. Xylanh của nó chỉ có 200cc, rất yếu so với ngày nay, bạn lái Airblade cũng đã 160 phân khối.
Muốn đi xe lam, bạn cần ra bến và ngồi chờ. Chuyện này rất hên xui. Được thiết kế để chở 8 người trên hai băng ghế sau nhưng thông thường, xe phải đủ 10 người mới chạy. Đôi khi, mấy thu qua mà sỉ số vẫn chỉ đến chín, tập thể sốt ruột ngồi chờ anh Mười quá lâu đành gom góp tiền bao luôn chỗ ngồi còn lại. Anh tài xế chấp nhận, hì hục đạp máy lên đường.
Một quãng dài đằng đẵng chờ đời mỏi mòn, khi nghe tiếng máy lạch bạch, lõng bõng rú lên ngắc ngứ, khoảnh khắc đó thật thần thánh. Chiếc xe chậm rãi lăn bánh. Một làn khói trắng mỏng tan dần phía sau.
Rời bến
Xe lam là một sản phẩm có từ năm 1965 của công ty Innocenti, Ý. Nhưng thị trường của chúng chủ yếu lại ở miền Nam Việt Nam và Thổ Nhĩ Kỳ. Được thiết kế với tốc độ tối đa 62km/h nhưng dường như ở Sài Gòn, xe lam chưa bao giờ chạm đến giới hạn đó.
Nhạc sỹ Vinh Sử từng viết:
Trên chuyến xe lam đông người chiều nay
Nghe từng cô đơn nỗi niềm chua cay
Còn đâu một chuyến xe lam
Ngày nao mộng ước vô vàn
Hẳn ổng từng đi một chuyến như thế này.
Sau khi rời khỏi bến với mười người hai bên. Anh tài xế hào phóng sẽ đón bất cứ khách vãng lai nào trên đường, không ai bị bỏ lại phía sau. Lối đi ở giữa được tận dụng để ghế đẩu cho thêm ba khách nữa. Lúc này sỉ số đã lên đến 13 người chưa kể bác tài. Đôi khi một ngày nhộn nhịp có thể kết thúc với hai người ngồi trên sàn xe, quay mặt về phía sau. Cuối cùng, hai hành khách may mắn nhất sẽ được cặp kè hai bên anh tài. Chúng ta có tổng cộng 18 người trên xe, nhiều hơn gấp đôi so với thiết kế ban đầu. Vì vậy, chiếc Lambro nào cũng ì ạch, khói mù mịt. Cũng may lúc bấy giờ, tiết trời Sài Gòn khá trong lành.
Những chuyến xe biến mất
Dần dà, chiếc xe lam chậm chạp duyên dáng biến mất dù những người anh em của chúng vẫn còn phổ biến trên đường phố Thổ Nhĩ Kỳ cho đến ngày nay.
Ở Sài Gòn, bạn vẫn có thể thấy vài chiếc đã nghỉ hưu, chuyển đổi công năng như trang trí, chở tàu hủ, chở kem chẳng hạn…
Thật ra, quá trình hiện đại hóa ở Sài Gòn diễn ra hơi nhanh và quyết liệt. Nếu không, chúng ta đã có thể giữ lại chiếc tuk tuk của riêng mình. Bởi vì thiết kế và kích thước của xe lam khá thông minh, phù hợp với những quãng đường ngắn của thành phố đông đúc. Chỉ cần một nhà sản xuất như Vinfast chẳng hạn, trang bị cho chúng động cơ điện hoặc hybrid… tha hồ vi vu Sài Gòn.
Tác giả: Sloth Lân Nguyễn
Sloth Con
