Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể

Người ta thường nói: Ánh sáng tỉ lệ nghịch với sự thân mật. Hoặc lắt léo hơn: trong tối thì không trong sáng. Tuy nhiên ngày nay, con người đã biết cách cân bằng tất cả qua ánh đèn đường.

Trời tối, thật dễ dàng khi chạy xe dạo vòng thành phố hay ngồi tận hưởng bên các hàng quán hai bên đường. Những trải nghiệm quen thuộc này khiến chúng ta ít chú ý đến một thứ khá khiếm tốn nhưng lại vô cùng quan trọng: Đèn đường.

Ngoài việc chiếu sáng đường phố ban đêm chúng còn có công dụng khác, cùng với đó là những câu chuyện thú vị xoay quanh hẳn sẽ làm bạn ngạc nhiên thích thú. Cùng khám phá ngay nhé!

Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể

Vào khoảng 400 năm trước công nguyên, phiên bản đầu tiên của đèn đường là những ngọn đèn sử dụng dầu thực vật được đặt bên ngoài những ngôi nhà giàu có của người Hy Lạp và La Mã cổ đại. Mục đích nhằm giúp mọi người không vấp phải đá cũng như đuổi khéo những tên cướp hay manh động.

Mãi cho đến những năm đầu thế kỷ 18, đèn đường mới có một phiên bản nâng cấp đáng kể, đó chính là ngọn đèn sử dụng khí đốt được thắp sáng trong hộp thủy tinh đặt trên các trụ dành riêng cho chúng. Đầu tiên tại Luân Đôn, Paris sau đó phổ biến rộng rãi trên khắp đường phố các nước phát triển. Tuy nhiên, thật bất ngờ khi vào thế kỉ thứ 5 trước công nguyên, người hàng xóm của chúng ta - Trung Quốc - đã biết khai thác và sử dụng khí đốt làm nguyên liệu trong việc thắp sáng làng mạc của mình.

Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể

Đèn đường sử dụng điện xuất hiện lần đầu vào năm 1878 trên đường phố Paris. Loại điện năng được sử dụng khi đó là hồ quang điện, chính vì thế ưu điểm lại vô tình trở thành nhược điểm. Tức là ánh sáng phát ra mạnh mẽ hơn so với đèn khí đốt nhưng cường độ quá lớn cùng với nguồn nhiệt tỏa ra cực cao khiến cho mọi người khá khó chịu.

Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể

Và dĩ nhiên đèn hồ quang không tồn tại lâu dài. Chỉ một năm sau đó – 1879, phát minh bóng đèn sợi đốt của Thomas Edision đã thay đổi tất cả.

Trong lúc đó tại Việt Nam, tuy chưa có điện năng nhưng tại những thành phố lớn quan trọng như Hải Phòng, Hà Nội, Sài Gòn, người Pháp đã sử dụng hệ thống đèn đường với nguyên liệu dầu hoả để chiếu sáng. Trời tối, những nhân viên của Sở Lục Lộ ( Kỹ sư xây dựng bây giờ) đi thắp đèn, sáng sớm họ lại đi tắt.

Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể

Không lâu sau vào năm 1892, Hải Phòng trở thành nơi đầu tiên của cả nước cũng như toàn khu vực Đông Dương có nhà máy điện, tên Vườn Hoa. Việc sản xuất điện năng lúc bấy giờ chỉ với mục đích duy nhất phục vụ cho việc thắp sáng đèn đường. Chính vì thế nên mọi người thường gọi những nhà máy điện là nhà đèn. Lần lượt sau đó là Nhà đèn Bờ Hồ của Hà Nội và Nhà đèn Chợ Quán tại Sài Gòn.

Một trích dẫn trong báo “Tương lai Bắc Kỳ” ra ngày 15-4-1893 đã mô tả lại khung cảnh khi đó: “Từ người già đến trẻ con ngơ ngác trước thứ ánh sáng kỳ diệu, trong khi người lớn bàn tán thì lũ trẻ con chơi các trò chơi của chúng dưới chân cột đèn”.

Xuyên suốt chiều dài lịch sử của đèn đường có thể thấy một điều hiển nhiên đó chính là mục đích thắp sáng, nhưng đó không phải tất cả. Bạn có thể bắt gặp chúng trong những hoàn cảnh khác:

1. Dùng trong văn hoá đại chúng

Đèn đường xuất hiện và làm hình ảnh đại diện cho rất nhiều bộ phim điện ảnh hay các bài hát. Nhưng có lẽ được biết đến nhiều nhất là phần thể hiện ca khúc chủ đề của Gene Kelly trong bộ phim ca nhạc hài lãng mạn Singin' in the Rain được công chiếu vào năm 1952. Trong đó anh nhảy múa hát ca yêu đời bên dưới ánh sáng lung linh của đèn đường khi cơn mưa đang nặng hạt:

I'm singin' in the rain
Just singin' in the rain
What a glorious feeling
I'm happy again.
I'm laughing at clouds…

Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể

2. Tâm lý học

Hiệu ứng Đèn đường hay còn được biết đến như một hội chứng với tên gọi "thiên vị quan sát".

Hiệu ứng bắt nguồn dựa trên câu chuyện ngụ ngôn của Mulla Nasreddin, một nhà triết học Thổ Nhĩ Kỳ.

Câu chuyện kể về một người say rượu tìm kiếm chìa khóa dưới ngọn đèn đường với sự giúp đỡ của viên cảnh sát. Sau một lúc kiên nhẫn hỗ trợ nhưng không có kết qủa, viên cảnh sát gặng hỏi mới vỡ lẽ anh chàng say rượu đã đánh mất từ lúc ở phía công viên đối diện, nhưng bên kia quá tối nên quyết định tìm dưới chân cột đèn bên này. Hiệu ứng tâm lý trên giải thích cho việc một ai đó chỉ thích giải pháp ở những nơi dễ dàng nhất, thay vì vị trí khó khăn hơn nhưng hợp lý hoặc có nhiều khả năng mang lại kết quả.

Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể

3. Dùng làm đẹp

Tại Ginza - khu phố mua sắm sầm uất bậc nhất thủ đô Tokyo, những bóng đèn đường được thiết kế với mục đích chính giúp phụ nữ trông xinh đẹp hơn.

Theo Viện Kỹ thuật Chiếu sáng Nhật Bản, ánh sáng phát ra từ loại đèn đường metal halide có tác dụng làm đẹp cho mọi loại son môi cũng như làm cho làn da trở nên rạng rỡ hơn. Ngoài ra nó còn giúp cho các cửa hàng mua sắm hai bên trở nên lung linh, góp phần tạo nên không khí Ginza hoàn toàn khác hẳn so với phần còn lại của Tokyo.

Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể

4. Giúp động vật hoang dã ban đêm

Đèn đường phát ra ánh sáng đỏ được sử dụng tại những thành phố thông minh ở Anh, Hà Lan... để giúp cho các động vật hoang dã sống về đêm như dơi, cú mèo… dễ dàng băng qua đường. Bởi vì một số con vật quá nhút nhát để băng qua những con đường được chiếu sáng bởi đèn đường thông thường và đi kiếm ăn.

Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể

5. Giảm thiểu những tai nạn

Các nghiên cứu đã cho thấy ánh sáng xanh có tác dụng trong việc trấn tĩnh tâm trí. Vài thành phố ở Nhật, Canada, Scotland… áp dụng nghiên cứu này vào đèn đường để làm giảm tỉ lệ phạm tội trên đường phố. Chúng cũng được lắp đặt trong các đoạn ngắn trên cao tốc ở Tokyo nhằm giúp các tài xế không phấn khích quá mức. Những bóng đèn màu xanh cũng được dùng tại rất nhiều ga điện ngầm ở Tokyo để ngăn chặn các vụ tự tử. Trong vòng 10 năm số ca tự sát đã giảm gần 85% so với trước khi chưa lắp đặt.

Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể

6. Giúp cho việc học tập

Tại những quốc gia kém phát triển ở thế giới thứ 3, điện năng vẫn còn rất khó tiếp cận với đại đa số. Những lớp học thường được tổ chức bên dưới đèn đường về đêm khi mọi người đã kết thúc công việc vào ban ngày.

Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể

7. Trang trí

Ngày nay những cột đèn có hình dáng cực kì đơn giản để phù hợp với hoàn cảnh đường phố. Tuy nhiên vào thế kỉ trước, chúng được thiết kế như các tác phẩm nghệ thuật để thể hiện bản sắc cũng như tinh thần của thành phố đó.

Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể
Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể
Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể

Rất nhiều nơi trên thế giới vẫn còn giữ chúng lại như một niềm tự hào, thậm chí tiếp tục thắp sáng những ánh đèn hoài cổ ấy.

Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể

8. Dùng trong việc xây dựng thành phố thông minh

Công nghệ tiên tiến hiện nay đã mang đến cho đèn đường nhiều chức năng hơn bình thường. Tại các thành phố du lịch nổi tiếng trên thế giới, những cột đèn được trang bị màn hình kỹ thuật số để dự báo thời tiết, phát nhạc, cung cấp cho mọi người chỉ dẫn đến các địa danh mang tính biểu tượng của thành phố. Thậm chí chúng được trang bị hệ thống AI để giao tiếp với người qua đường cũng như thu nhập và phân tích dữ liệu.

Trong đại dịch covid 19, rất nhiều thành phố ở Châu Âu đã sử dụng những cột đèn đường thông minh điều phối đám đông trong những đợt giãn cách.

Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể

9. Đèn đường và Sài Gòn

Sài Gòn là thành phố thứ ba của Việt Nam có đèn đường bằng điện (1897) sau Hải Phòng và Hà Nội. Nhưng chỉ hơn mười năm sau đó, Sài Gòn đã trở thành thành phố đi đầu toàn khu vực Đông Dương trong việc thắp sáng đường phố bằng đèn điện.

Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể

Ngày nay tuy thành phố đã gần như thay mới hệ thống đèn đường, nhưng bạn vẫn có thể bắt gặp những trụ đèn cổ điển từ thế kỉ trước còn được thắp sáng.

Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể
Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể
Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể

Dù mục đích chính là chiếu sáng nhưng bên cạnh đó nó vẫn tạo nên những sắc thái thú vị cho thành phố.

Chắc chắn không thể quên chức năng phụ của cột đèn, đó là kênh truyền thông miễn phí cho những loại hình kinh doanh không có nhiều ngân sách quảng cáo. Dù vậy, đôi khi bạn có thể bắt gặp căn biệt thự 20 tỷ cũng được rao bán ở đây :)

Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể

Đã từng có thời gian Sài Gòn sử dụng đèn đường màu trắng, nhưng để mang đến tầm nhìn tốt hơn trong đêm, ánh sáng vàng đã được thay thế.

Không chỉ giúp cải thiện khả năng chiếu sáng, nó còn giúp cho khung cảnh sinh hoạt diễn ra bên dưới thêm phần hấp dẫn, thu hút hơn.

Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể
Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể
Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể
Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể
Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể
Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể
Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể
Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể
Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể
Dưới ánh đèn đường và những câu chuyện chưa kể

Vậy là tối nay nếu có ngồi chill với bạn bè bên dưới ánh đèn vàng, mọi người lại có thêm chủ đề để trò chuyện rồi :))

YOU MAY ALSO LIKE

Cuối tuần

Nghệ thuật trên những cái chai

Có những tác phẩm nghệ thuật tuyệt đẹp, những câu chuyện thú vị bên trong mà đôi khi chúng ta lướt qua không kịp chú ý. Cuối tuần rảnh rỗi, hãy ghé thăm kiểu bảo tàng như thế và mua một tác phẩm về... uống luôn.

Giải trí

Bí quyết để được đi du lịch mỗi tuần

Một mẹo nhỏ giúp bạn bảo đảm việc làm tươi mới cuộc sống bận rộn này bằng những chuyến đi thường xuyên kiểu Lười. Hãy thử vào sáng cuối tuần này ngay.

Tối thứ sáu

Bí quyết ngắm Sài Gòn từ trên cao

Những gì đẹp nhất thường qua mau. Không khí lành lạnh của những ngày cuối năm cũng thế. Vậy đừng bỏ lỡ nhé. Sloth giới thiệu cùng bạn vài địa điểm ngắm Sài Gòn từ trên cao đẹp nhất, ảo diệu nhất. View đắt giá nhưng giá lại không đắt một tí nào. Cùng dạo một vòng nhé!

Tối thứ sáu

Đêm bên bờ Địa Trung Hải

Tối thứ sáu trong một góc nhỏ mới mẻ ở Sài Gòn, nhưng đầy cảm giác lễ hội châu Âu, bờ biển và những niềm vui giòn giã không thể nào dứt ra được.

Tối thứ sáu

Tối thứ Sáu với niềm vui đạm bạc

Dành cho những cuối tuần, khi bạn vô tình nghèo đi một chút, hoặc bạn đơn giản là thích sự mộc mạc của việc nghèo hơn vẻ kiêu kỳ lấp lánh của lộng lẫy xa hoa.